Lech Wałęsa
Lech Wałęsa urodził się 29 września 1943 r. w Popowie koło Lipna. Wychowywał się w wielodzietnej, wiejskiej rodzinie.
Ukończył zasadniczą szkołę mechanizacji rolnictwa i w latach 1961-67, z przerwą na służbę wojskową, pracował jako elektromechanik samochodowy w Państwowym Ośrodku Maszynowym w Łochocinie.
W 1967 r. zatrudnił się jako elektryk w Stoczni Gdańskiej.
W grudniu 1970 r. brał aktywny udział w strajku w Stoczni Gdańskiej i został wybrany do pięcioosobowego komitetu strajkowego.
Wtedy też po raz pierwszy został zauważony przez organy bezpieczeństwa. Jako aktywnego uczestnika protestu wezwano go na milicję i aresztowano na cztery dni. Publiczne oskarżenia Wałęsy, o to że został wtedy zwerbowany pojawiły się na początku lat 90.
Wałęsa wielokrotnie zaprzeczał, że podjął jakąkolwiek współpracę z SB; zapewniał, że nigdy nie zdradził swoich kolegów. Jednocześnie nie kwestionował, że podpisał pewne dokumenty, miało to być "kilka papierów przy wyjściu" oraz protokół z przesłuchania.
W 2000 r. Sąd Lustracyjny za prawdziwe uznał oświadczenie lustracyjne Wałęsy (jako kandydata na prezydenta), że nie współpracował ze służbami specjalnymi PRL. W pięć lat później Wałęsa dostał od IPN status pokrzywdzonego.
W 2016 r. prokuratorzy IPN zabezpieczyli w domu wdowy po gen. Czesławie Kiszczaku sześć pakietów dokumentów, w tym teczkę personalną i pracy TW "Bolka". IPN ujawnił wówczas, że jest tam m.in. odręcznie napisane zobowiązanie do współpracy z SB, podpisane: Lech Wałęsa "Bolek".
W 2017 r. IPN przedstawił opinie biegłych ws. teczki personalnej i teczki pracy TW "Bolek" oraz zawartych w nich dokumentów z lat 1970-1976. Z opinii tych wynika, że Wałęsa podpisał zobowiązanie do współpracy z SB i pokwitowania odbioru pieniędzy. Opinię "z zakresu badania pisma ręcznego" przygotował Instytut Ekspertyz Sądowych im. prof. Jana Sehna w Krakowie.
Po Grudniu '70 Lech Wałęsa działał w oficjalnej Komisji Robotniczej, zajmując się sprawami bezpieczeństwa i higieny pracy. W 1976 r. za krytykę działalności związków zawodowych i stoczniowej administracji został zwolniony z pracy.
W latach 1976-1979 pracował jako elektryk w Zakładzie Remontowo-Budowlanym „Zremb”.
W 1978 r. nawiązał kontakt z organizatorami nielegalnych Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. W grudniu tego roku wziął udział w składaniu wieńców ku czci ofiar Grudnia `70. Skazany został za to na karę grzywny, stracił również pracę.
Od stycznia 1979 r. był członkiem redakcji „Robotnika Wybrzeża" – pisma WZZ. Współpracował także z Komitetem Samoobrony Społecznej KOR. Kolportował niezależne wydawnictwa oraz organizował grupy WZZ. Wielokrotnie zatrzymywała go milicja. Choć posiadał już wtedy liczną rodzinę, nie zaprzestał działalności.
W maju 1979 r. znalazł zatrudnienie w „Elektromontażu” Gdańsk.
Był jednym z kilkudziesięciu niezależnych działaczy, którzy w lipcu 1979 r. podpisali Kartę Praw Robotniczych.
18 grudnia 1979 r. podczas wiecu zorganizowanego w rocznicę krwawych wydarzeń z 1970 r., przemawiając do kilku tysięcy ludzi przed bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej, gdzie zginęli stoczniowcy, wezwał do zbudowania w tym miejscu pomnika.
W styczniu 1980 r. wszedł w skład nieformalnej Komisji Robotniczej, która starała się bronić zwalnianych z „Elektromontażu” pracowników.
W lutym 1980 r. został wyrzucony z „Elektromontażu” za udział w akcjach protestacyjnych. Przez następne miesiące pozostawał bez pracy - dopiero we wrześniu 1980 r. ponownie zatrudniono go w Stoczni Gdańskiej.
14 sierpnia 1980 r. po wybuchustrajku w Stoczni Gdańskiej stanął na jego czele.
Dwa dni później został przewodniczącym Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, który opracował 21 postulatów strajkowych. Wśród nich na pierwszym miejscu znalazło się żądanie prawa do wolnych związków zawodowych.
31 sierpnia 1980 r. w sali BHP Stoczni Gdańskiej podpisał wraz z wicepremierem Mieczysławem Jagielskim Porozumienia Gdańskie, gwarantujące m.in. powstanie niezależnych i samorządnych związków zawodowych.
We wrześniu 1980 r. stanął na czele Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność".
W okresie 16 miesięcy istnienia legalnej „Solidarności" uchodził za reprezentanta ugodowej linii wobec władz PRL. Jednocześnie jego krytycy zarzucali mu autokratyczne zapędy i lekceważenie związkowej demokracji. Mimo krytycznych opinii, I Krajowy Zjazd Delegatów „Solidarności" wybrał go w październiku 1981 r. na przewodniczącego związku.
13 grudnia 1981 r. został internowany. Początkowo przetrzymywano go w rządowej willi w Chylicach pod Warszawą, a następnie przeniesiono do Otwocka. Władze komunistyczne liczyły na jego współpracę i udział w budowie kontrolowanej przez nie nowej „Solidarności”. Lech Wałęsa nie podjął jednak żadnych zobowiązań.
W maju 1982 r. przewieziony został do Arłamowa w Bieszczadach.
Wolność odzyskał w połowie listopada 1982 r.
W kwietniu 1983 r. doszło do jego spotkania z członkami podziemnej Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność”.
W maju 1983 r. powrócił do pracy w stoczni jako robotnik. Przez władze traktowany był jako „osoba prywatna”.
W czerwcu tego roku w czasie pielgrzymki do Polski spotkał się z nim Jan Paweł II.
5 października 1983 r. Lech Wałęsa otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla, co znacznie umocniło jego pozycję.
We wrześniu 1986 r., po ogłoszeniu przez władze komunistyczne amnestii dla więźniów politycznych, powołał działającą jawnie, choć nielegalnie, Tymczasową Radę NSZZ „Solidarność”.
25 października 1987 r. został przewodniczącym Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność”, która powstała w miejsce TKK i TR.
W maju 1988 r. przyłączył się do strajku w Stoczni Gdańskiej. Latem, kiedy Polskę ogarnęła kolejna fala strajków i protestów, zgodził się na podjęcie rozmów z przedstawicielami władz.
31 sierpnia 1988 r. - w ósmą rocznicę podpisania Porozumień Gdańskich - doszło do poufnego spotkania Lecha Wałęsy z szefem MSW gen. Czesławem Kiszczakiem. Uczestniczyli w nim również bp Jerzy Dąbrowski i sekretarz KC Stanisław Ciosek. Warunkiem rozpoczęcia rozmów na temat „okrągłego stołu”, postawionym przez stronę rządową, było zakończenie fali strajków.
Przełomowe znaczenie, dla uznania Lecha Wałęsy za partnera politycznych rozmów, miał też jego udział w debacie telewizyjnej z szefem oficjalnego OPZZ Alfredem Miodowiczem, w listopadzie 1988 r.
18 grudnia 1988 r. stanął na czele Komitetu Obywatelskiego powołanego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność”.
W prowadzonych od lutego do kwietnia 1989 r. rozmowach Okrągłego Stołu stał na czele delegacji opozycji. W wyniku rozmów ponownie została zalegalizowana „Solidarność", a także rozpisane wybory do Sejmu i Senatu.
Do parlamentu dostali się prawie wszyscy kandydaci Komitetu Obywatelskiego „Solidarność" - wcześniej każdy z nich zrobił sobie wyborcze zdjęcie z Lechem Wałęsą.
Gdy po wyborach prezydentem został wybrany gen. Wojciech Jaruzelski, a misję tworzenia rządu otrzymał od Sejmu gen. Czesław Kiszczak, Lech Wałęsa wezwał dotychczasowych sojuszników PZPR: Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne - do zawarcia koalicji z „Solidarnością". Umożliwiło to powstanie rządu Tadeusza Mazowieckiego - pierwszego niekomunistycznego gabinetu w krajach tzw. bloku radzieckiego.
W 1989 r. Lech Wałęsa złożył wizytę w USA, podczas której jako trzeci obcokrajowiec, nie pełniący oficjalnej funkcji, przemawiał w amerykańskim Kongresie.
W kwietniu 1990 r. na II Zjeździe „Solidarności” ponownie został wybrany przewodniczącym Związku.
Startując na jesieni 1990 r. w przedterminowych wyborach prezydenckich uzyskał w pierwszej turze 40% głosów, drugie miejsce zajął Stanisław Tymiński. W drugiej turze Lech Wałęsa zdecydowanie pokonał S. Tymińskiego, zostając pierwszym prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej wybranym w powszechnych i demokratycznych wyborach.
W kolejnych wyborach prezydenckich w 1995 r. przegrał z liderem Sojuszu Lewicy Demokratycznej Aleksandrem Kwaśniewskim.
W 1997 r. założył partię - Chrześcijańską Demokrację III RP - która jednak nie zdobyła znaczącej pozycji politycznej.
Startując w wyborach prezydenckich w 2000 r. uzyskał zaledwie 1 % poparcie.
Lech Wałęsa jest m.in. autorem wspomnień „Droga nadziei” (1987) i „Drogi do wolności” (1991) oraz „Droga do prawdy. Autobiografia” (2008).
Nagrania:
Fakty, wydarzenia, opinie - rozmowa Adama Barskiego z Lechem Wałęsą, przewodniczącym NSZZ Solidarność. Data audycji: 1989.04.06.
źródło: Archiwum Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa
Fakty, wydarzenia, opinie - wypowiedź przewodniczącego NSZZ Solidarność Lecha Wałęsy na temat wyborów. Data audycji: 1989.06.03.
źródło: Archiwum Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa